Rabin. Talmudysta. Wybitny autorytet chalachiczny, działacz społeczny i organizator edukacji religijnej. Znany też jako Szymon Briansker. Szósty z kolei rabin kahału brańskiego.
Szymon Szkop – rys. Bogdan Romaniuk
Urodził się w 1860 r w miasteczku Turzec w guberni Mińskiej. Pochodził z rodziny kohenów (aaronitów) – biblijnych kapłanów. Był starannie kształcony w uczelniach rabinicznych. W wieku 12 lat rozpoczął naukę w jesziwie w mieście Mir, po dwóch latach trafił do jesziwy w Wołożynie. Należał do ulubionych uczniów rabina N.C.I. Berlina.
W 1881 r. ożenił się z siostrzenicą talmudysty rabina Eliezera Gordona (1840-1910).
W latach 1885 – 1903 naucza w jesziwie w Telsze (jid. Tełz, lit. Telšiai, żmudz. Telšē). Opracowuje tam metodę studiowania Talmudu znaną jako metoda tełzka. Łączy w niej przyjęte od rabina Ch. Sołowiejczyka głębokie studia z prostotą systemu N.C.I.Berlina.
W latach 1903-1907 był rabinem miasta Malaty (lit. Molėtai) na Litwie. Założył tam jesziwę. Zdobył uznanie jako działacz społeczny[2].
Szymon Jehuda Szkop (w środku)
W 1906, po śmierci rabina Sz. Margolisa przybywa do Brańska[1] (wg. [2] na rabina Brańska zostaje wybrany w 1907 r.). Wraz z nim przybywają jego uczniowie. Wielu młodych zwolenników judaizmu rabinicznego (mitnagdim) przyjeżdżało do Brańska z daleka, by wysłuchać dwóch cotygodniowych wykładów rabina. Naucza w jesziwie (wg [2] także zakłada ją), która mieści się w tzw. nowej bóżnicy. Jesziwa Brańska dzięki jego postaci, staje się jedną z najbardziej znanych w europejskiej części Imperium Rosyjskiego. Zajmuje się w tym czasie także działalnością społeczną, bierze udział w zjazdach rabinów Rosji. Przez wiele lat jest członkiem Rady Mędrców Tory – kierownictwa partii Agudat Israel[2]. W czasie I Wojny Światowej, w sierpniu 1915 r., przekupując Kozaków uchronił miasto od spalenia przez oddziały rosyjskie. W listopadzie 1918 r. zorganizował akcję gaśniczą po podpaleniu Brańska przez Niemców.
W swojej działalności społecznej za cele stawiał sobie nauczanie, pracę wychowawczą. Chciał też poświęcać swój czas na pisanie traktatów religijnych i filozoficznych. Niestety zarząd gminy żydowskiej nie dostrzegał potrzeb rabina i jego nadmiernego obciążenia sprawami kahału. Ostatecznie to niezrozumienie, złe warunki mieszkaniowe i brak zgody na wybudowanie budynku wyższej szkoły talmudycznej zaowocowały decyzją o opuszczeniu Brańska. Okazją do tego było zaproszenie do stanięcia na czele jesziwy „Sha’ar Tora” w Grodnie. (Inicjatorem zaproszenia był rabin Ch. O. Grodzieński). W pierwszej połowie 1920 r. przeprowadza się do Grodna.
Szymon Jehuda Szkop (z lewej) oraz Chaim Ozer Grodzinski
W 1926 r. obejmuje stanowisko rabina w jednej z gmin Grodna. Aby ulżyć finansowo jesziwie przestaje przyjmować wynagrodzenie za jej prowadzenie. Pod jego kierunkiem grodzieńska jesziwa zyskała sławę jednej z najpotężniejszych w Europie Wschodniej.
W 1928 r. wydaje 2 tomach swoje najważniejsze dzieło – „Sza’arej joszer” („Brama uczciwości”[2] lub „Brama Prostolinijności”[1]), które było interpretacją kilkudziesięciu najtrudniejszych do zrozumienia miejsc w Talmudzie. Księga ta przyniosła mu sławę wybitnego talmudysty.
W 1929 r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, by przeprowadzić tam zbiórkę datków na rzecz żydowskiej edukacji. Wygłosił tam odczyty w największej amerykańskiej jesziwie tamtych czasów – Seminarium imienia rabina Icchaka Elchanana. Otrzymał nawet zaproszenie do pozostania w Ameryce, ale za namowa najważniejszych rabinów Europy Wschodniej powrócił sześciu miesiącach do Polski[2].
W 1939 r. wydał księgę „Ma’arechet HaKinianim” („System nabywania”), poświęconą kwestiom handlowym z punktu widzenia Talmudu. W tym samym roku, po wybuchu II Wojny Światowej uciekł razem ze swoją jesziwą do Wilna. Tam też zmarł podczas zebrania działaczy religijnych, na którym decydowano o planach ocalenia ludności żydowskiej w Polsce.
W 1947 r. opublikowano jego komentarze do traktatów Talmudu: Bawa Kamma, Bawa Mecija i Bawa Basra. Publikacja zawierała też wstęp napisany przez jego syna.
Kolejne komentarze opublikowano w:
1952 r. do Nedarim, Gittin, Kidduszin
1957 r. do Jewamos i Ketubbot
Księgi Szymona Szkopa wielokrotnie wznawiano i intensywnie studiowano.
Cześć z nich powstała także w czasie, kiedy przebywał w Brańsku.
Do najważniejszych uczniów Szymona Jehudy Szkopa zalicza się takich rabinów jak:
I. I. Unterman, E. Wasserman (1875-1941), S. Asaf
Źródła:
[1] Szymon Jehuda Szkop (ok.1860-1939). Z. Romaniuk. Ziemia Brańska II/III 1990/1991.
[2] http://www.sztetl.org.pl/pl/article/grodno/10,ludzie-listy-nazwisk-genealogia/21552,szkop-szymon-jehuda-ha-cohen/
lub
http://www.sztetl.org.pl/m/en/object/21552/
