Żołnierze konspiracji niepodległościowej z Gminy Brańsk – wieś Chojewo

Poniższy spis jest kontynuacją pracy rozpoczętej artykułem Niezłomni lecz Wyklęci. Wyklęci lecz Niezłomni. oraz Żołnierze konspiracji niepodległościowej z Gminy Brańsk – wieś Kiersnowo


Celestyn Wróbel  ps. „Myśliwy” „Sikora” – ur. 1913 r. w Chojewie, syn Klemensa, żołnierz ZWZ, AK AKO,WiN

Jan Brzozowski ps. „Sosna” – ur. 1907 r. w Chojewie, zm. 1980 r.  syn Rafała, żołnierz ZWZ, AK, WiN

Wiktor Brzozowski  ps. „Brzoza” „Sokół” -ur. 1920 w Chojewie, syn Antoniego, żołnierz ZWZ, AK, WiN

Aleksander Danilczuk ps. „Podlaski” – ur. w Chojewie  żołnierz AK, NZW

Józef Markiewicz ps. „Cichy” – ur. 1926 r. w Chojewie, syn Adama, żołnierz i łącznik AK,NZW

Janina Tuszewicka (z domu Kamieńska) – ur. w Chojewie ps. NN Sarna 4, łączniczka

– Jan Gołembiecki ps. „Silnik” – ur. 1913 r. w Chojewie, syn Heleny, żołnierz ZWZ, AK, AKO. Jeden z pierwszych twórców konspiracji w Chojewie, dowódca placówki wywiadowczej na tym terenie. Podlegał pod ppor. Feliksa Kozłowskiego ps. „Berkas” (który był nauczycielem w Oleksinie)

Jan Szafran ps. „Knut” – ur. 1923 r. w Chojewie, syn Jana, żołnierz AK, AKO, WiN w organizacji od 1943 r.

Aleksander Kozłowski ps. „Jurand” „Pogromca” – ur.1921 r. w Chojewie, syn Feliksa, żołnierz AK, AKO, WiN

Stanisław Wróblewski ps. „Góra” „Wróbel” – ur. 06.05.1926 r. w Chojewie, syn Teofila3 Klemensa, żołnierz ZWZ, AK, WiN

Bolesław Wróblewski ps. „Tadzik” „Strzała” – ur. 1922 r.w Chojewie, syn Klemensa, żołnierz AK, WiN

Jan Tuszewicki ps. „Janek”, „Jadzwing” – ur. 16.10.1916 r. w Chojewie, syn Marka i Pauliny z domu Hać, żołnierz ZWZ, AK, NOW, NZW . W organizacji od listopada 1941 r. Zwerbowany i zaprzysiężony przez Bolesława Aleksandrowicza ps. „Skrzetuski”. Od 1942 r. w jego mieszkaniu mieścił się punkt kontaktowy na terenie placówki kryptonim „Świerk”. Głównym kierownikiem bazy łączności w tym terenie był Jan Zieliński ps. „Gospodarz”, „Iskra” któremu podlegali wszyscy łącznicy z terenu. Następnie pod koniec 1944 r. wstępuje do NOW i zmienia ps. na „Jadzwing” od tego czasu podlega komendantowi NOW na powiat Bielsk Podl. ppor. Janowi Eliaszukowi ps. „Jabłonowski”, „Gryf”, „Gromlik” ze wsi Sielc. Nawiązuje nowe kontakty w terenie między innymi z Józefem Jankowskim ps. „Jurand” szefem wywiadu komendy NZW i Stanisławem Zabłudowskim PS. „Orkan” dowódcą kompanii terenowej, Kazimierzem Krasowskim ps. „Głuszec” i innymi żołnierzami podziemia. W kwietniu przechodzi z NOW do tworzącej się komendy NZW w której to nowy komendant powiatu ppor. Zachariasz Tarnowski ps.„Dnieprski”, „Dziadek”, „Kochanowski” mianuje go szefem kancelarii. (zadaniem szefa było przepisywanie rozkazów, meldunków i rozprowadzanie gazetki pt. „Walka”). Funkcję tą pełnił do czasu ujawnienia się przed komisją do spraw amnestii tzn. do dnia 24.04.1947 r. Ujawnił się w 1947r. jako członek WiNu. Dnia 18.02.1950 r. został aresztowany i osadzony w areszcie PUBP w Bielsku Podlaskim. Po zwolnieniu z aresztu wyjechał z tego terenu i zamieszkał we wsi Zalewo pow. Morąg.

 Kazimiera Zielińska (z domu Kondrat) ps. NN – ur. 18.10.1918 r.,  córka Antoniego i Aleksandry (z domu Kujawska), zaprzysiężona w WSK szefem konspiracyjnej komórki WSK była Tołwińska Maria ps. „Isia”.

Jan Zieliński

Jan Zieliński

  – Jan Zieliński ps. „Gospodarz”, „Iskra” – ur. 12.03.1905 r. w Chojewie, syn Michała i Marianny, żołnierz PZP, ZWZ, AK, NOW, NZW, w konspiracji od 1941 r. W 1930 r. powołany do służby wojskowej w garnizonie Brześć nad Bugiem. Uczestnik kampanii wrześniowej zmobilizowany w końcowych dniach sierpnia jako rezerwista walczył w składzie  80 Pułku Piechoty pod Mławą (specjalność saper, budowa mostów, umocnień). Po rozbiciu jego jednostki w pierwszych dniach września szczęśliwym trafem nie dostaje się do niewoli. Postanawia wraz z dwoma kolegami spróbować powrócić w swe rodzinne strony. Dociera dopiero w pierwszych dniach października 1939 r. (prawdopodobnie powrócił w Polskim mundurze i z bronią ). W 1941 r. zostaje zaproszony na rozmowy z pierwszymi konspiratorami na tym terenie Panami kpr./ plut. Aleksandrowiczem Bolesławem ps. „Skrzetuski” z Trusek , plut. Jakubem Sawickim ps. „Fajka” z Łubina Rudołtego – uczestnikiem wojny Polsko Bolszewickiej w 1920 r., plut. Karolem Kiersnowskim ps. „Zemsta” z Kiersnowa i kpr. Gołębieckim Janem ps. „Silnik” z Chojewa i innymi uczestnikami kampanii wrześniowej, którym nie był obojętny byt Państwa Polskiego i którzy składali przysięgę w wojsku na wierność Rzeczpospolitej Polskiej. Jednym z pierwszych komendantów tworzącej się organizacji i konspiracji w powiecie Bielsk Podl. w 1940r. był por. Jan Taborowski ps. „Kusy”,„Bruzda”, następnie od 1941 r. por./ kpt. Bolesław Rzepniewski ps.„Syty”, „Zajęty”. Na początku 1942r. zostaje sformowana jedna z pierwszych kompanii terenowych na terenie gminy Boćki i Brańsk dowódcą zostaje plut. Bolesław Aleksandrowicz ps. „Skrzetuski”. z Trusek (jego późniejsza działalność –  od 1944 r. jest oceniana jako bardzo szkodliwa w ocenie dowództwa powiatu, jednak to on był jednym z pierwszych, który wystąpili przeciwko okupantowi Sowieckiemu i Niemieckiemu ). W okresie od 1941r. do 1945r. dom Jana Zielińskiego był jednym z powiatowych punktów łączności komórek konspiracyjnych z tego terenu o kryptonimie „Świerk” bezpośrednim przełożonym był por. Bronisław Błażkowski ps. „Świda”. Ułatwieniem w zdobywaniu informacji było to, iż Jan Zieliński dobrze znał język rosyjski (w rozmowach z ludźmi z terenu w pierwszym okresie wojny był traktowany jako swój). Pracował w różnych miejscowościach powiatu (był dobrym cieślą) często zmieniał miejsca pracy, obserwował i nawiązywał różnego rodzaju kontakty w terenie . Zdobyte informacje przekazywał do dowództwa powiatu. Miał kilku łączników (młodych chłopców jako gońców a żona jego Kazimiera przepisywała różnego rodzaju meldunki i rozkazy). Jego dom który mieścił się na kol. Chojewo był częstym miejscem postoju różnych oddziałów partyzanckich . Bardzo częstym gościem był chor. Stanisław Korzeniewski ps. „Jastrzębiec” ze swoim oddziałem (dowódca oddziału dyspozycyjnego komendy powiatu), jak i również patrol kedywu ppor. Stanisława Gołaszewskiego ps. „Ostoja”. W 1943 r. na kol. Chojewo zostało zaprzysiężonych ośmiu żołnierzy AK ze wsi Chojewo świadkami przysięgi byli Jan Zieliński ps. „Gospodarz”, „Iskra” i Józef Kiersnowski ps. „Rusek” , „Ruska” z Kiersnowa.

Spis zaprzysiężonych żołnierzy spisany własnoręcznie i podpisany przez  J.Zielińskiego ps. „ Iskra”, „Gospodzrz” i  J.Kiersnowskiego ps.”Rusek”, Ruska”

Spis zaprzysiężonych żołnierzy spisany własnoręcznie i podpisany przez J.Zielińskiego ps. „ Iskra”, „Gospodzrz” i J.Kiersnowskiego ps.”Rusek”, Ruska”

Po tzw. wyzwoleniu czyli przejściu frontu pod koniec lipca i na początku sierpnia 1944 r. na pewien czas zaprzestaje działalności, jego dowództwo zostaje podstępnie aresztowane podczas rozmów z przedstawicielami NKWD i Armii Czerwonej w Brańsku. Zostaje rozbrojonych 140 żołnierzy AK pod dowództwem kpt. Stanisława Ferusia ps. „Swój”, „Grzmot” dowódca zostaje aresztowany i wywieziony do obozu w Riazaniu. W Boćkach rozbrojonych zostaje 160 żołnierzy por. Bronisława Błażkowskiego ps. „Świda” – dowódcy Jana Zielińskiego. W Bielsku Podl. zostaje rozbrojonych 120 żołnierzy por. Jerzego Kostaneckiego ps. „Babinicz”. Z powodu aresztowania prawie całej kadry dowódczej AK z Powiatu Bielsk Podl. pozostali oficerowie, podoficerowie i żołnierze na pewien czas zaprzestają działalności. Na początku 1945r. wstępuje do NOW a następnie do NZW . Zapoznany przez Józefa Jankowskiego ps.„Jurand” ze wsi Sielc z Komendantem tej organizacji ppor. Janem Eliaszukiem ps. „Jabłonowski”, „Gryf” też mieszkańcem wsi Sielc i jego zastępcą ppor. Zachariaszem Tarnowskim ps. „Dnieprski”, „Dziadek”, „Kochanowski” późniejszym komendantem NZW. Działalność Jana Zielińskiego w szeregach NZW ogranicza się do przekazywania meldunków i goszczenia nielicznych patroli NZW. Mimo zmiany organizacji nadal utrzymywał bardzo dobre kontakty z Józefem Kiersnowskim ps. „Rusek” z Kiersnowa i plut. Eugeniuszem Korzeniewskim ps.„Ryg” bratankiem wyżej wymienionego Stanisława Korzeniewskiego ps. „Jastrzębiec” i innymi członkami WiN –AKO działającymi w tym terenie. Kilka razy zatrzymywali się w jego gospodarstwie żołnierze z 5BW . W jego gospodarstwie ukrywał się również komendant powiatu NZW ppor. Zachariasz Tarnowski ps. „Dziadek”,„Dnieprski”, „Kochanowski” wraz z szefem wywiadu komendy NZW J. Jankowskim ps. „Jurand” ,ujawnili się dopiero w Warszawie w roku 1956.

Pomocna okazała się również obecność w szeregach NZW. Podczas separacji tzw. wozaków przez oddział PAS NZW 3 BW. kpt. R. Rajsa ps.„Bury”. Jednym z furmanów był Jan Danilczuk – przyszły mąż Janiny Zielińskiej, była córką Józefa – brata Jana Zielińskiego. Danilczuk prawdopodobnie powiedział że pochodzi z Chojewa i że zna ludzi, którzy pomagają oddziałom partyzanckim) został zwolniony do domu mimo, że był wyznania prawosławnego ( zażądano od niego przyrzeczenia, że nigdy nie wyjawi tego czego był świadkiem)1.

Jan Zieliński był bardzo odpowiedzialnym i dyskretnym żołnierzem , nigdy nikomu nie odmówił gościnności, w jego gospodarstwie bywali różni ludzie z różnych ugrupowań partyzanckich. Zmarł w 29.03. 1991 r.

Wiktor Żyliński (Zieliński) ps. „Szybki” – ur.1927 r. w Chojewie, syn Ignacego, żołnierz NZW. Łącznik i goniec J. Zielińskiego ps. „Gospodarz”, „Iskra”.

Franciszek Zieliński ps. NN  – ur. 26.05.1920 r. w Chojewie, syn Ignacego, żołnierz AK, NZW. Lącznik i goniec J. Zielińskiego ps. „Gospodarz”, „Iskra”.

Zygmunt Popławski ps. NN. – ur. w Popławach, zamieszkały w kol. Chojewo żołnierz ZWZ, AK. Współpracownik Jana Zielińskiego ps. „Gospodarz” , „Iskra”.

Zygmunt Jakimiuk ps. „As” ur. 01.12.1925 r. w Chojewie, syn Emiliana i Michaliny, żołnierz NSZ, NZW. Początkowo w komendzie Powiatu Bielsk Podl. kryptonim „Burza” NZW, następnie w 3 Wileńskiej Brygadzie NZW kpt. Romualda Rajsa ps. „Bury”. Służbę rozpoczyna w drużynie „Pawia” początkowo jako amunicyjny, następnie erkaemista. Ranny w bitwie pod Hilarowem, dostał się do niewoli. Został osądzony w Warszawie przez Wojskowy Sąd Rejonowy w trybie doraźnym razem z nn. ps. „Piechur” i nn. ps. „Sokół” i skazany na karę śmierci. Rozstrzelany w Warszawie dnia 05.12.1946 r. w więzieniu na Pradze2.

Żródła:

1. Relacja ustna Janiny Danilczuk żony Jana Danilczuka
2. Rozstrzelany oddział Monografia 3 Wileńskiej Brygady NZW Białostoczyzna 1945 – 1946.  Jerzy Kułak
3. Zmiana z 25.03.2019 – uzupełnienie i poprawki w opisie na podstawie informacji od rodziny S. Wróblewskiego
4. j.w.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *